Uitgelicht: De menselijke driften van Jef Lambeaux
collectie, longread
gepost op: 25.08.23
auteur: MSK
Wie in het MSK zaal N bezoekt, gewijd aan monumentale beeldhouwkunst, kan niet naast het indrukwekkende reliëf van Jef Lambeaux kijken. Sinds 1913 neemt het gipsreliëf er een prominente plaats in. Het is een getrouwe kopie van Lambeaux' marmeren exemplaar, dat sinds deze lente opnieuw te bewonderen is in het Brusselse Jubelpark.
Lambeaux
Jef Lambeaux (1852-1908) groeit op in Antwerpen waar hij les volgt aan de Academie voor Schone Kunsten. Vanaf begin jaren 1870 presenteert hij zijn werk op diverse salons. Na een verblijf in Parijs en bezoeken aan Rome en Firenze, breekt hij begin jaren 1880 door als kunstenaar. Op het hoogtepunt van zijn roem ontwerpt Lambeaux De menselijke driften. Andere gekende werken van zijn hand zijn de sculptuur De Kus en de Brabofontein op de Grote Markt van Antwerpen.
Controverse
Tussen 1887 en 1898 werkt Jef Lambeaux aan het reliëf De menselijke driften. Het zal uiteindelijk in marmer uitgevoerd worden, maar bestaat lange tijd enkel in de vorm van tekeningen of klei- en gipsschetsen, gemodelleerd op de beeldhouwerstafel. Al vanaf de eerste presentatie in 1889, aan de hand van een houtskooltekening op ware grootte op het Salon van Gent, is het werk fel besproken. Maar ondanks het verzet, voornamelijk uit katholieke hoek, geeft de Belgische staat toch de opdracht voor de uitvoering ervan als ook voor het ontwerp van een speciaal paviljoen. Het is een jonge Victor Horta die de ‘tempietto’ in het Brusselse Jubelpark vormgeeft waarin De menselijke driften te zien zal zijn. Op 1 maart 1899 opent het tempeltje zijn deuren, maar dat is van bijzonder korte duur. Drie dagen later wordt het op vraag van Lambeaux opnieuw gesloten: de zenitale en frontale belichting doen zijn reliëf geen eer aan. Horta wordt gevraagd alsnog een gesloten gevel te maken.
De menselijke driften in het MSK
Het gipsen afgietsel dat zich vandaag in het MSK bevindt, realiseerde Lambeaux aanvankelijk om mee te nemen op rondreis door Europa en zo nieuwe opdrachten binnen te halen. In 1899 was het reliëf te zien op het Salon van Gent, in 1900 toont hij het in Berlijn, München, Scheveningen, Wenen en Parijs. In 1905, enkele jaren voor zijn dood, wordt het door het Comité Jef Lambeaux aan het MSK geschonken. Wanneer in 1913 het museumgebouw uitbreidt, wordt het reliëf in de nieuwe noordelijke vleugel ingemetst.
Eros en Thanatos
In De menselijke driften beeldt Lambeaux het menselijk bestaan uit als een waar kluwen van Eros en Thanatos (levensdrang versus doodsdrift), van lust en pijn. Op het reliëf kunnen we taferelen rond moord, doodslag, Bacchanalen, verkrachting, zelfmoord, moederschap,… ontwaren. We zien hoe de mensheid onder de medelijdende blik van Christus (rechts bovenaan) gedomineerd wordt door de Dood (centrale figuur met zeis bovenaan).
Meer Lambeaux in het MSK
In zaal N kan je nog drie andere werken van Jef Lambeaux ontdekken uit de collectie van het MSK: de bronzen sculpturen Ugolino en zijn zonen en Dodelijk gewond, en een gipsen studie voor het Christushoofd in De menselijke driften.
Praktisch
Sinds april kan je De menselijke driften in het paviljoen in het Jubelpark bewonderen tijdens een instaprondleiding of via een groepsbezoek op aanvraag. Of kom het reliëf bekijken in het MSK.
Lees meer over De menselijke driften op de websites van de Vlaamse Kunstcollectie en Erfgoed Brussel.
