Opgejaagd door met zeisen uitgeruste geraamten dromt een kudde mensen door de nauwe straten van een stad. Iedereen schijnt ten prooi te vallen aan de zeisenman, die dreigend boven de menigte zweeft: gezagsdragers, geestelijken, militairen, middenstanders, arbeiders enz. De dood sluipt niet alleen binnen in het pand, waar juist een orgie aan de gang is, maar slaat ook toe bij de zwangere vrouw rechts op het balkon. Onder een grijnzende ironie zweven bovenaan links en rechts twee groepen die wellicht de hemel en de hel symboliseren. Het skelet krijgt hier in het werk van Ensor voor het eerst een centrale rol toebedeeld. De voorstelling past in een uit de middeleeuwen stammende traditie van de triomf van de dood. Dit thema combineert hij op deze betrekkelijke kleine ets met een overdaad aan Ensoriaanse motieven. De mensenmassa ontleende hij mogelijk aan de steeds weer oplaaiende sociale onrust in de jaren 1880. Het thema van de dood komt vanaf 1887, het jaar waarin zijn vader en grootmoeder stierven, herhaaldelijk in min of meer verhevigde mate terug in het werk van Ensor. De ets komt op enkele details na geheel overeen met de gelijknamige tekening uit 1887 (Antwerpen, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, inv. 2741).
| Kunstenaar |
James Ensor
RKD
VIAF
Wikidata
|
|---|---|
| Titel | De dood vervolgt de mensenkudde |
| Datering | 1896 |
| Periode | 19de eeuw |
| Techniek | ets AAT |
| Opschriften en merken | signatuur links onderaan: J. Ensor |
| titel links onderaan: La mort qui passe. | |
| opschrift op de achterzijde: AT | |
| opschrift op de achterzijde: 10 / D.104 | |
| Collectie | prentenkabinet |
| Objectnaam | ets AAT |
| Inventarisnummer | 1998-B-104 |
| Herkomst |
aankoop
Taevernier, Auguste (coll.) 1998 |
| Bewaarplaats | In depot |
| Permalink | https://mskgent.be/collection/work/data/1998-B-104 |
| IIIF Manifest | https://imagehub.mskgent.be/iiif/3/4141/manifest.json |
| Art & Architecture Thesaurus | 300056485 fantastische kunst AAT |
|---|---|
| Trefwoorden Iconclass |
11K
duivel(s) en demonen
Iconclass
11K43 de duivel of demonen die stervelingen aanvallen Iconclass 11L541411 de Dood (als een van de Vier Laatste Dingen) Iconclass 24A zon (als hemellichaam) Iconclass 24A81 zonnestralen Iconclass 25I141 straat Iconclass 25I1411 weg, smalle straat, steeg Iconclass 31A21 menselijk skelet, geraamte Iconclass 31A211 (menselijke) schedel Iconclass 31D111 baby, zuigeling Iconclass 31D112 kind Iconclass 31D1121 peuter, kleuter Iconclass 31D11221 jongen (kind tussen peutertijd en jeugd) Iconclass 31D11222 meisje (kind tussen peutertijd en jeugd) Iconclass 31D12 adolescent, jongeman Iconclass 31D120 jeugd, adolescentie, ‘iuventus’; ‘adolescenza’, ‘gioventu’ (Ripa) Iconclass 31D13 adolescente, jonge vrouw, juffrouw Iconclass 31D130 meisjesjaren Iconclass 31D14 volwassen man Iconclass 31D15 volwassen vrouw Iconclass 31F11 doodshoofd, schedel (symbool van de Dood) Iconclass 31F26 de Dood als skelet Iconclass 33B9 vlucht, wegrennen; achtervolgen Iconclass 33C232 kussend koppel Iconclass 41C52 drinkgelag, drinkpartij, zwelgpartij, bacchanaal, orgie Iconclass 42A12 zwangere vrouw Iconclass 43A4313 triomf van de Dood; ‘Trionfo della morte’, ‘Triumphus mortis’, ‘Carro della morte’ (Ripa) Iconclass 46A7 menigte, massa Iconclass 47I15(SCYTHE) landbouwwerktuigen: zeis Iconclass 47I2211 kudde Iconclass 47I228 kudde drijven, kuddedrijver Iconclass 56BB12 kwelling; 'Tribulatione' (Ripa) Iconclass 56DD1 angst, vrees, ontzetting; 'Paura', 'Timidità o Timore', 'Timore' (Ripa) Iconclass 56DD11 wanhoop; 'Disperatione' (Ripa) Iconclass 73G3114 opening van het Vierde zegel: de man op het witte paard met een zeis (de Dood) Iconclass |
| School / Stijl |
fantastiek
satire AAT symbolisme AAT |
| Henri Leys, Henri de Braekeleer, James Ensor / Loys Delteil. - Paris : Chez l'Auteur, 1925 (nr. 104) |
| James Ensor : Catalogue illustré de ses gravures ; Leur description critique et l'inventaire des plaques = Geïllustreerde catalogus van zijn gravures ; Hun kritische beschrijving en inventaris van de platen = Illustrated catalogue of his engravings ; Their critical description and inventary of the plates / Auguste Taevernier. - Ledeberg (Gent) : Erasmus Boekhandel bv Amsterdam, 1973 (nr. 104) |
| James Ensor : Schrecken ohne Ende (Ausstellung Wuppertal, Von der Heydt-Museum, 12. Oktober 2008 - 8. februar 2009) / Gerhard Finckh, Joachim Heusinger von Waldegg, Herwig Todts, Norbert Hostyn. - Wuppertal : Von der Heydt-Museum, 2008 |
| The new Berlin, 1912-1932 (tentoonstelling Brussel, Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, 05.10.2018 - 27.01.2019) / Inga Rossi-Schrimpf, Nicholas Baer, Burcu Dogramaci, Herbert Kiesel. - Brussel : Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België (Brussel), 2018 ; Tielt : Uitgeverij Lannoo, 2018 (p. 120, cat. 64) |
| Feast of Fools : Bruegel herontdekt = Bruegel rediscovered (tentoonstelling Gaasbeek, Kasteel van Gaasbeek, 07.04.2019 - 28.07.2019) / Hans Devisscher, Marieke Debeuckelaere, Leen Huet, Luc Vanackere, Peter Verhelst, Luk Lambrecht, Lieze Eneman. - Gaasbeek : Kasteel van Gaasbeek, 2019 ; Gent : Snoeck, 2019 (p. 90) |
|
Heb je een vraag of wil je meer informatie over dit object? Laat het ons weten via collectie.msk@stad.gent |
