Le Portement de croix | MSK Gent
Ga naar inhoud (Enter)

Le Portement de croix, ca. 1510 - ca. 1516

  • peinture à l'huile, panneau
  • 76.7 x 83.5 cm
  • Inv. 1902-H

Public Domain

Download PDF

Le Portement de Croix fait partie des œuvres tardives du maître et elle est une composition des plus intriguantes au sein de l’art occidental. La perception de l’espace est inexistante. Un fouillis de visages malveillants se presse autour de la tête du Christ. L’élaboration du tableau est toutefois assez stricte. La tête du Christ se trouve exactement à l’intersection de deux diagonales. La première est formée par la poutre de la croix, avec en haut à gauche le personnage de Simon de Cyrène et en bas à droite le mauvais larron. La deuxième diagonale relie l’empreinte du visage du Christ sur le suaire de Véronique, en bas à gauche, et le bon larron, en haut à droite. Ce dernier est harcelé par un vulgaire charlatan ou pharisien et par un cénobite malveillant – une allusion de Bosch au fanatisme religieux de son époque. Les têtes grotesques évoquent les masques portés pendant les mystères de la Passion ainsi que les caricatures de Léonard de Vinci. En revanche, le doux modelé du visage de Jésus exprime la sérénité. Il est l’Homme de douleurs qui, abandonné de tous, triomphe du Mal sur Terre. Cette représentation s’inscrit parfaitement dans l’optique des confréries, dont Bosch aussi fait partie. Bien que la paternité de l’œuvre soit controversée, le tableau demeure incontestablement une des créations les plus hallucinantes de l’histoire de l’art occidental.

Artiste

Jheronimus Bosch Wikidata RKD
Bois Le Duc 1440 - 1460 - Bois Le Duc 1516
peintreAAT

Titre Le Portement de croix
Date de création ca. 1510 - ca. 1516
Période 16ème siècle
Collection peinture AAT
Domaine peintures à l'huile AAT
Numéro d'inventaire 1902-H
Acquisition don
Les Amis du Musée
Gand
1902
Lieu de conservation actuel Œuvre exposée en salle
Permalink https://mskgent.be/collection/work/data/1902-H
IIIF Manifest https://imagehub.mskgent.be/iiif/3/116/manifest.json
Art & Architecture Thesaurus 300055874 symbolique religieuse AAT
Mots clés Iconclass 11D le Christ Iconclass
11D3 le Christ adulte Iconclass
11D3121 la 'Vraie Image' tenue par Veronique Iconclass
11HH(VERONICA) Veronique; attribut possible : 'Sudarium' ou la 'Veronique' (voile avec l'effigie du Christ) Iconclass
31A255 positions et gestes des mains et des doigts Iconclass
31A25552 l'index pointe en avant, indiquer Iconclass
31A534 barbe Iconclass
31A5341 moustache Iconclass
31B62 morphologie de l'expression du visage Iconclass
31B6212 regarder vers le bas Iconclass
31B6213 regarder sur le cote Iconclass
31B6215 sourcils fronces Iconclass
31B6216 sourcils leves Iconclass
31B6217 yeux clos Iconclass
31B6232 bouche entrouverte Iconclass
31B62322 grimacer Iconclass
31B62322(+3) grimacer (+ profil, vu par le cote) Iconclass
41D221 couvre-chef Iconclass
41D221(HAT) couvre-chef: chapeau Iconclass
41D266 ornements ~ bijoux Iconclass
44G5 criminels Iconclass
44G511 assassin Iconclass
45C19(SHIELD) armes de protection : bouclier Iconclass
45C221 casque Iconclass
45D313 (simple) soldat Iconclass
57A Bonne et Mauvaise Conduite, Qualites Morales Iconclass
73 Nouveau Testament Iconclass
73C la vie publique de Jesus-Christ : de son bapteme a sa Passion Iconclass
73D41 Jesus-Christ portant sa croix, seul, ou avec l'assistance d'autres (p.ex. Simon de Cyrene) Iconclass
73D82(CROSS) la croix ~ instrument de la Passion Iconclass
73D82(CROWN OF THORNS) la couronne d'epines ~ instrument de la Passion Iconclass
École / Style Les primitifs flamands AAT
Museum van Schoone Kunsten : Catalogus ; Oude Meesters, Schilderstukken, teekeningen, plaatsneden (met geschiedkundig overzicht) / Maurice Dupuis, Georges Charles Nicolas Marie Hulin de Loo, Fritz Van Loo. - Gent : Drukkerij F. De Vos, 1938 ; Gent : Stad Gent, 1938 (p. 29)
Weg van woorden / Jan Flamend, Bart Ramakers. - Boutersem : De Cavalerie, 2009 (p. 43 (ill.))
Hieronymus Bosch (Fonds Richard de Moor). - [s.l.] : [s.n.], [s.a.]
Chefs-d'oeuvre du Musée des Beaux-Arts de Gand (exposition itinérante 'Quarante chefs-d'oeuvre du Musée des Beaux-Arts de Gand' Bruxelles, Musées royaux des Beaux-Arts de Belgique, 12 février - 6 mars 1949 ; Liège, 12 mars - 3 avril 1949 ; Luxembourg, 9 avril - 1 mai 1949 ; Lille, 14 mai - 12 juin 1949) / Georges Chabot, Paul Eeckhout. - Bruxelles : Editions de la Connaissance, 1949 (p. 8, nr. 4)
Early Netherlandish Painting / Max Julius Friedländer, Gerard Lemmens, Henri Pauwels. - Leyden : A.W. Sijthoff, 1967-1976 ; Brussels : La Connaissance, 1967-1976 (dl. 11, p. 84, nr. 82)
Painting and sculpture in Germany and the Netherlands : 1500 to 1600 / Gert Von der Osten, Horst Vey. - Harmondsworth-Middlesex : Penguin Books, 1969 (p. 160)
Jérôme Bosch et ses symboles : Essai de décryptage / Jacques Chailley. - Bruxelles : ARSLBA, 1978 (p. 290-292)
Bosch / Victor Manuel Nieto Alcaide. - Novara : Instituto Geografico de Agostini, 1968 (p. 378-387)
Allgemeines Lexikon der bildenden Künstler von der Antike bis zur Gegenwart / Ulrich Thieme, Felix Becker. - Leipzig : Verlag von Wilhelm Engelmann, 1907-1950 (dl. 4, p. 389)
Dialoog met Het Geschonden Beeld na 250 jaar restaureren / Roger Hendrik Marijnissen, Leopold Kockaert. - Antwerpen : Mercatorfonds, 1995 (p. 162-165 (ill.))
200 jaar verzamelen : Collectieboek Museum voor Schone Kunsten Gent / Arnout Balis, Robert Hoozee, Maximiliaan P.J. Martens, Paul Van Haute. - Gent : Ludion, 2000 (p. 267 (ill. 9))
Chefs-d'oeuvre artistiques et patrimoine majeur de la Belgique / Angèle Boddaert, Yves Robert, Gian Giuseppe Simeone, Jean-Jacques Rousseau. - Tournai : La Renaissance du Livre, 2000 (p. 150-151 (ill.))
Au coeur de la violence : Jérôme Bosch ; Le Portement de croix de Gand / Jean-Marie Tézé. - [s.l.]. - Nouvelles éditions Mame, 1998 (p. 25 (ill.))
Spiegels van een zondig bestaan / Hans Devisscher. - Amersfoort : [s.n.] : [s.a.] (p. 17-21 (ill.))
Bodewits en Maaskant tillen Bosch naar het heden / Rob Perrée. - [s.l.] : [s.n.], [s.a.] (p. 11-13)
Ketterij en esoterie in het werk van Jeroen Bosch / Lynda Harris. - Zeist : Uitgeverij Christofoor, 1995 (p. 135-136 (ill. 42))
Bosch [1996] / Roger Hendrik Marijnissen. - Tielt : Uitgeverij Lannoo, 1996 (p. 118-119 (ill.); p. 137)
Hieronymus Bosch / Gary Schwartz. - New York City : Harry N. Abrams, 1997 (p. 30)
De wereld van Bosch / Jan Van Oudheusden, Aart Vos, Ronald Glaudemans, Jos Koldeweij, Ester Vink. - 's-Hertogenbosch : Adr. Heinen Uitgevers, 2001 (p. 155)
Jheronimus Bosch : alle schilderijen en tekeningen (tentoonstelling Rotterdam, Museum Boijmans Van Beuningen, 01.09 - 11.11.2001) / Jos Koldeweij, Paul Vandenbroeck, Bernard Vermet. - Rotterdam : Museum Boijmans van Beuningen, 2001 ; Gent : Nai Uitgevers, 2001 ; Amsterdam : Ludion, 2001 (p. 88, 97, 153, 162, 164, 184 (ill. 67))
Hieronymus Bosch : New Insights Into His Life and Work (tentoonstelling Rotterdam, Museum Boijmans Van Beuningen, 01.09.2001-11.11.2001) / Jos Koldeweij, Bernard Vermet, Barbara Van Kooij. - Rotterdam : Museum Boijmans van Beuningen, 2001 ; Ghent : Ludion, 2001 (p. 96-101 (ill.), 102-115, 117, 207)
Jheronimus Bosch : De verlossing van de wereld / Paul Vandenbroeck. - Gent : Ludion, 2002 (p. 125-134, 317, 319-320)
Oude Meesters uit het Museum voor schone Kunsten Gent in de crypte van de Sint-Baafskathedraal. - Gent : Museum voor Schone Kunsten Gent, 2004 (s.p., cat. 8)
Het Museum voor Schone Kunsten Gent : een keuze uit de mooiste werken / Patrick De Rynck. - Gent : Ludion, 2007 (p. 16-17 (ill.))
Museum voor Schone Kunsten Gent : Catalogus schilderkunst ; Deel I: 14de - 18de eeuw ; Deel II: 19de - 20ste eeuw / Robert Hoozee, Johan De Smet, Bruno Fornari, Ruth Monteyne. - Gent : Museum voor Schone Kunsten Gent, 2007 (dl. I, p. 17, 59 (ill.))
Jheronimus Bosch : His Patrons and his Public ; 3rd International Jheronimus Bosch Conference, 's-Hertogenbosch, Jheronimus Bosch Art Center, 16-18.09.2012 / Ron Spronk, Eric De Bruyn, Matthijs Ilsink, Frances Kemp, Jos Koldeweij, Hannah Gooiker, Bernard Aikema, Herman Colenbrander, Renate Trnek. - 's-Hertogenbosch : Jheronimus Bosch Art Center, 2012 (p. 229)
Jalons pour une méthode critique et une histoire de l'art en Belgique / Paul Philippot. - Bruxelles : Editions la Part de l'Oeil, 2005 (p. 195 (ill.), p. 193)
De Wijkse Toren : Geschiedenis van de toren van de Grote Kerk in Wijk bij Duurstede (1486-2008) / Peter C. Van der Eerden, M.A. Van der Eerden-Vonk, Gerrit Berends, Elizabeth Den Hartog, Fred L. Gaasbeek, Henk D. Veldman. - Hilversum : Uitgeverij Verloren, 2008 (p. 137-138 (ill.))
Beeldenstorm in Nederland en België / Henk Van Os, Raspe Jessica, Fieke Tissink. - Hilversum : Algemene Omroepvereniging Avro, 2004 (p. 41-43 (ill.))
De Wijkse Toren : Geschiedenis van de toren van de Grote Kerk in Wijk bij Duurstede (1486-2008) / Peter C. Van der Eerden, M.A. Van der Eerden-Vonk, Gerrit Berends, Elizabeth Den Hartog, Fred L. Gaasbeek, Henk D. Veldman. - Hilversum : Uitgeverij Verloren, 2008 (p. 137-138 (ill. 4.29))
Antwerpen - Brugge - Gent : De musea en hun kunstschatten van Van Eyck tot Magritte ; ontdek het rijke erfgoed in drie Vlaamse steden ; de Vlaamse Kunstcollectie / Geert Souvereyns, Till-Holger Borchert, Paul Vandenbroeck. - Dijon : Éditions Faton, 2007 (p. 24-25 (ill.))
Of the Deep Present : Craigie Horsfield (Exhibition 'How the World Occurs' Utrecht, Centraal Museum, 28.10.2016 - 05.02.2017 ; Lugano, Museo d'Arte della Svizzera italiana, 11.03.2017 - 02.07.2017) / Craigie Horsfield, Bruno Fornari, Nancy Princenthal. - Utrecht : Centraal Museum, 2016 ; Lugano : MASI, 2016 (p. 23)
'Een duizendkunstenaar in Den Bosch' : Arnold van de Laar en de Brabantse kunstwereld (1886-1974) ('Kopie versus Autonomie', tentoonstelling 's Hertogenbosch, Museum Slager, 21.02.2016 - 01.05.2016 en 'Reflecties', 's Hertogenbosch, atelier Van de Laar, 21.02.2016 - 20.03.2016) / Marga Altena, Michel Van de Laar. - 's-Hertogenbosch : Museum Slager, 2016 (p. 23)
Hieronymus Bosch : Painter and Draughtsman ; Technical Studies / Luuk Hoogstede, Ron Spronk, Robert G. Erdmann, Rik Klein Gotink, Matthijs Ilsink, Jos Koldeweij, Hanneke Nap, Daan Veldhuizen. - Brussel : Mercatorfonds, 2016 (p. 394-403)
Jheronimus Bosch : The Complete Works / Stefan Fischer. - Köln : Taschen, 2016 (p. 266)
el Bosco : La exposición del V Centenario (exposición Madrid, Museo nacional del Prado, 31.05 - 11.09.2016) / Pilar Silva Maroto, Eric De Bruyn, Paul Vandenbroeck, Larry Silver, Reindert L. Falkenburg, Fernando Checa Cremades. - Madrid : Museo Nacional del Prado, 2016 (p. 232, Fig.21.1 ; pp.322-323, Fig.43.1)
Bosch : The 5th Centenary Exhibition ( Madrid, Museo nacional del Prado, 31.05 - 11.09.2016) / Pilar Silva Maroto, Eric De Bruyn, Paul Vandenbroeck, Larry Silver, Reindert L. Falkenburg, Fernando Checa Cremades. - Madrid : Museo Nacional del Prado, 2016 (p. 232 (ill. 21.1); 322-323 (ill. 43.1))
Hieronymus Bosch : Painter and Draughtsman ; Catalogue raisonné / Matthijs Ilsink, Jos Koldeweij, Ron Spronk, Luuk Hoogstede, Robert G. Erdmann, Rik Klein Gotink, Hanneke Nap, Daan Veldhuizen. - Brussel : Mercatorfonds, 2016 (p. 442-449)
Hieronymus Bosch und seine Bildwelt im 16. und 17. Jahrhundert (Ausstellung Berlin, Gemäldegalerie und Kupferstichkabinett der Staatlichen Museen-Preussischer Kulturbesitz, 11.11.2016 - 19.02.2017) / Stephan Kemperdick, Ina Dinter, Holm Bevers, Katrin Dyballa, Maria Zielke. - Berlin : Staatliche Museen zu Berlin, 2016 ; Petersberg : Michael Imhof Verlag, 2016 (p. 130)
Bosch & Bruegel : from Enemy Painting to Everyday Life / Joseph Leo Koerner. - Princeton : Princeton University Press, 2016 (p. 135)
Neen! de Vlaamsche Kunst is niet vulgair / Domien Roggen. - [s.l.] : [s.n.], [s.a.] (p. 102)
Meesterwerk : van Van Eyck tot Rubens in Detail / Till-Holger Borchert. - Tielt : Uitgeverij Lannoo, 2013 (p. 247)
Aftermath : Art in the Wake of World War One (exhibition London, Tate Britain, 05.06 - 23.09.2018) / Emma Chambers, Catherine Moriarty, Michael White, Simon Martin. - London : Tate Publishing, 2018 (p. 76)
Philippe Vandenberg : Kamikaze (Ausstellung Hamburg, Hamburger Kunsthalle, 16.11.2017 - 24.02.2018) / Brigitte Kölle, Felicity Lunn, Marek Wieczorek, Harald Falckenberg, Josephine Karg, Johannes Muselaers. - Veurne : Hannibal Publishing, 2017 (p. 27)
Bosch & Pitié : Agathe Pitié: Visionen des Jüngsten Gerichts = Bosch & Pitié : Agathe Pitié: Visions of the Last Judgment (Ausstellung Wien, Gemäldegalerie der Akademie der bildenden Künste, 10.12.2019 - 01.03.2021) / Julia M. Nauhaus, Klaus Speidel. - Wien : Gemäldegalerie der Akademie der bildenden Künste, 2019 (p. 26, 87, nr. 13)
Museum voor Schone Kunsten Gent : De collectie (tentoonstelling vanaf 21 maart 2021) / Johan De Smet, Bart Ooghe, Frederica Van Dam, Lieven Van Den Abeele, Cathérine Verleysen. - Gent : Museum voor Schone Kunsten Gent, 2021
Musée des Beaux-Arts de Gand : La Collection (exposition dès le 21 mars 2021) / Johan De Smet, Bart Ooghe, Frederica Van Dam, Lieven Van Den Abeele, Cathérine Verleysen. - Gand : Musée des Beaux-Arts de Gand, 2021
Rebussen, van duivels tot Bosch : 'wat baat kaars of bril, als de uil niet kijken wil' / Jos Koldeweij. - Nijmegen : Uitgeverij Vantilt, 2019 (p. 61)
Von Van Eyck bis Bruegel : Die frühen niederländischen Maler / Max Julius Friedländer. - Köln : Phaidon-Verlag, 1965
Krasse koppen (tentoonstelling Antwerpen, KMSKA, 20.10.2023 - 24.01.2024 ; Dublin 'Turning Heads', National Gallery of Ireland, 24.02 - 26.05.2024) / Nico Van Hout, Koen Bulckens, Michael W. Kwakkelstein, Lizzie Marx, Friederike Schütt. - Antwerpen : Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen, 2023 ; Veurne : Hannibal, 2023 (pp.54-55)
onder vrienden : 225 jaar verzamelaars rond het Museum voor Schone Kunsten Gent (tentoonstelling Gent, Museum voor Schone Kunsten Gent, 25.11.2023 - 28.04.2024) / Johan De Smet, Frederica Van Dam, Willy Van der Gucht, Manfred Sellink. - Gent : Museum voor Schone Kunsten Gent, 2023 ; Gent : De Vrienden van het Museum, 2023 (p. 55, cat. 65 (ill.))
Diableries! : Les rapports de l'homme au Malin du XIIe au XVIIe siècle (exposition Namur, TreM.a – Musée des Arts anciens, 28.05-28.08.2022) / Gaylen Vankan, Julien De Vos, Thierry Depaulis, Ilja Maria Veldman, Darwin Smith. - Namur : TreM.a – Musée des Arts anciens (Namur), 2023 (p. 88 (N°65))
Vous avez une question ou vous avez des connaissances supplémentaires sur cette œuvre ?
Faites-nous le savoir via collectie.msk@stad.gent